आजच्या आधुनिक युगात, कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) शेतीत एक नवी क्रांती घडवत आहे. महाराष्ट्रातील बारामती येथील एग्रीकल्चर डेव्हलपमेंट ट्रस्ट आणि तिथल्या कृषी विज्ञान केंद्राने एआयचा वापर करून ऊस उत्पादनाचा एक नावीन्यपूर्ण प्रकल्प साकारला आहे. या प्रकल्पात ऊस उत्पादन, गुणवत्तेत वाढ, आणि संसाधनांची बचत करण्यात उल्लेखनीय यश मिळाले आहे. चला, या तंत्रज्ञानाचा ऊस शेतीवर झालेल्या प्रभावाचा सविस्तर आढावा घेऊया.
Also Read : गोकुळ दूध संघाकडून म्हशीच्या दूध खरेदी दरात 2 रुपयांची वाढ
Also Read : केशरी, पांढऱ्या, पिवळ्या रेशनकार्डची छपाई आणि वितरणही बंद : E-ration Card
एआयच्या मदतीने ऊस उत्पादनातील वाढ
पारंपरिक शेतीत ऊसाचा प्रत्येक झाड 20-25 कांड्यांचा असतो. मात्र, एआयच्या मदतीने ही संख्या 40 कांड्यांपर्यंत वाढवण्यात आली आहे. या तंत्रज्ञानाचा उपयोग करून, केवळ उत्पादनात वाढ झाली नाही, तर ऊसाच्या कांड्यांची संख्या प्रति बेट सरासरी 10-11 पर्यंत वाढवण्यात आली.
- उत्पादनवाढीचे कारण:
- डेटा-आधारित निर्णयप्रक्रिया: एआयच्या मदतीने जमिनीतल्या पोषणमूल्यांचा अभ्यास, पिकाच्या वाढीचे मापन, आणि योग्य खतांचे नियोजन करण्यात आले.
- सॅटेलाइट मॅपिंग: जमिनीचा पीएच, नत्र, फॉस्फरस, आणि इतर घटकांचा अभ्यास करून अचूक शेती नियोजन करण्यात आले.
खर्चात बचत: एआयचा प्रभाव
सध्या शेतकऱ्यांसाठी ₹10,000 मध्ये तंत्रज्ञान उपलब्ध करून देण्यात आले आहे. एआय तंत्रज्ञानामुळे पारंपरिक शेतीपेक्षा 25% कमी खर्चात उत्पादन होऊ शकते. उदा., ठिबक सिंचन, योग्य वेळी खतांचा वापर, आणि कीड व रोग नियंत्रणाने उत्पादन खर्च कमी झाला आहे.
पीक संरक्षण आणि हवा अनुकूलन
- सॅटेलाइट मॅपिंग आणि क्रॉप स्ट्रेस मॅप:
- पिकावर जैविक किंवा अजैविक ताण असल्यास, त्याची ओळख करून उपाययोजना केली जाते.
- उदा., पिवळे चट्टे म्हणजे ताणाची लक्षणे; तिथे योग्य प्रमाणात खतं आणि पाणी पुरवले जाते.
- वेदर स्टेशन आणि IoT सेन्सर्स:
- जमिनीतली ओलावा, तापमान, आणि हवामान यांचा अंदाज घेऊन वेळेवर निर्णय घेतला जातो.
- मोबाईलवर अलर्ट्स: शेतकऱ्यांना पाण्याची गरज, पावसाचा अंदाज, आणि रोगप्रसाराचा इशारा मोबाईलवर मिळतो.
ऊसाचा शर्करायुक्त दर वाढवण्यासाठी एआय
ऊसाचे उत्पादन वाढवल्यानंतर, त्यातील साखर प्रमाण सुधारण्यासाठीही एआय उपयोगी ठरते. ऊस वयाच्या सहाव्या महिन्यानंतर त्यातील सुक्रोजचे प्रमाण दरमहा ट्रॅक केले जाते. परिणामी, काढणी योग्य वेळेवर करता येते, ज्यामुळे ऊसाचे उत्पादन आणि साखरेची गुणवत्ता सुधारते.
अल्पभूधारक शेतकऱ्यांसाठी वरदान
एआय तंत्रज्ञानाचा वापर प्रामुख्याने लहान शेतकऱ्यांसाठी करण्यात आला आहे.
- ऊस लागवडीत 7 फुटाचे अंतर ठेवले जाऊन उत्पादन वाढवले आहे.
- भविष्यात, हे तंत्रज्ञान फळपिके आणि भाजीपाला उत्पादनातही वापरले जाईल.
निष्कर्ष: एआयच्या मदतीने शेतीतील भविष्य उज्ज्वल
बारामती येथील ऊस शेतकऱ्यांनी या प्रकल्पातून घेतलेले यश हे शेतीतील नवे युग दर्शवते. आधुनिक तंत्रज्ञान आणि शास्त्रशुद्ध शेतीच्या मदतीने, केवळ उत्पादनच नाही तर शेतकऱ्यांच्या आर्थिक स्थितीतही सुधारणा होऊ शकते.
शेतकऱ्यांना तंत्रज्ञानाची जोड दिल्यास भारतीय शेती अधिक समृद्ध होईल.
तर, तुमच्या शेतात एआय तंत्रज्ञान वापरण्याची तयारी आहे का? तुमच्या प्रतिक्रियांचे स्वागत आहे!